පශ්චාත් යථාර්ථවාදී නවකතාවේ ශිල්ප විධි භාවිතය

සාහිත්‍ය මාසය වෙනුවෙන්

(රාජ්ය සාහිත්ය අනුමණඩලය විසින් ජූලි මස පවත්වනු ලැබූ “සාහිත්ය සංකථන“ සඳහා සහභාගි වූ පේරාදෙණිය විශ්ව විද්යාලයේ සිංහල අධ්යයන අංශයේ, ජ්යේෂ්ඨ කථිකාචාර්ය මහින්ද රත්නායකගේ දේශනය ඇසුරෙන්) 

          ලාංකීය නවකතා රචක රචිකාවියන් බොහෝ දෙනෙකු තම නිර්මාණයන් ඔස්සේ නව අත්හදා බැලීම් කරන්නට බියක් දක්වනවා. ඊට හේතුව විය හැක්කේ, එවන් පොතක් ප්‍රකාශයට පත්කරගැනීමේදී ගැටළු ඇතිවේය යන හේතුව හෝ යථාර්ථවාදී කතාකලාවෙන් පිටතට ඒමට ඇති මැළිකම යි. මෙම ලිපියෙන් කියැවෙන්නනේ ලාංකීය නවකතා රචනා කලාව යථාර්ථවාදී නැතහොත් ගතානුගතික බවෙන් මිදී අලුත් මානයන් හොයා යායුතු බව සඳහන් කිරීමටයි. 

1. යථාර්ථවාදී කතාව තුළ කතාව හා කතා වින්යාසය ගොඩ නැගී ඇත්තේ හේතුඵල සම්බන්ධය මතයි. එහෙත් මෙම ක්‍රමය තුළින් පාඨකයාට හිතන්න දෙයක් ඉතිරි නොකරයි. මන්ද බොහෝ කතා කියවාගෙන යද්දී අවසානය මෙය යයි පාඨකයා තේරුම් ගනියි. නැතිනම් රචකයා ලබාදෙන අවසානය පිළිගැනීමට සිදුවීමයි. එහෙත් හේතු ඵල නොපෙන්වන කතාව පාඨකයා අපූරු සිතුමකට ඇරලවයි. ආශ්චර්යාත්මක සිදුවීම් කෙසේ සිදුවීදැයි සිතන්නට පොළඹවා පාඨකයා දෙගිඩියාවට පත්කරයි. තීරණ ගණනාවක් තුළ සිත දෝලනය වෙයි. කිසිත් සිතාගත නොහැකිවූ විටක “හිතා ගන්න බෑ, මාරයි“ වැනි වදන් පාඨක මුවින් පිටවන්නේ එවිටය. උදාහරණ,
       a. ගුන්තර් ග්‍රාස් ගේ - තහඩු බෙරය නව කතාවේ ඔස්කා කෑ ගසන විට වීදුරු බිදෙයි. එයට හේතු නැත. යථාර්ථවාදී නවකතාකරුවා නම් මෙය භූත දෝෂයක් හෝ සිහිනයක් කියා හීලෑ කරයි. එවිට එතැනින් එහාට සිතීම නවතා ලේඛකයා දෙන තීරණය භාර ගනී. එසේම ඔස්කා වසර හයේදි වැඩීම නතර කරයි. ඒ තමන්ට පිය මනින්ට සිදුවන අනාගත ලෝකය ම්ලේච්ඡ, යුධ අපරාධ, දූෂණ වංචා වලින් පිරුණු කුහක ලෝකයක් වන නිසා. එසේ නොවැඩී සිටින්නේ කෙසෙද යන්න කතාවේ සඳහන් නොවේ.
       b. සල්මාන් රුෂ්ඩි ගේ - රෑ මැදියමේ දරුවෝ නවකතාවේ, සලීම් සිනායිගේ කිරිඅම්මා ඇගේ දියණිවරුන්ගේ සිහිනවලට එබී බලයි.
       c. ඉසබෙලා අය්යන්දෙ ගේ - මායාවාස නවකතාවේ ක්ලේරා අනාගතයේ වීමට ඇති දෑ දකියි.

2. නූතන ප්‍රබන්ධ කතා කලාවේ ප්‍රධාන ලක්ෂණයකි ‘අහම්බය‘. මිනිසාගේ එදිනෙදා ජීවිතවල ගැටළු දකින පාඨකයා එයම නැවත කතාවකින් කියවන්න මැලිකමක් දක්වයි. එමනිසා අත්හදාබැලීම් කරන ලේඛකයාට අහම්බය නැතහොත් අභව්‍ය යැයි සම්මත කලාපය හොඳ තෝතැන්නකි. ඒ තුළින් කතාවකට බහුමානීය ප්‍රවේශයන් සාදා දෙයි. එනම් පශ්චාත් යථාර්ථවාදී නවකතා කරුවා ලබාදෙන්නේ ඉවර නොවූ කෘතියකි. මෙය අපූරු අත්හදා බැලීමකි. තල කිහිපයක දිවයන කතාවකි. ඒ නිසා කෙනෙකු විසින් තවත් කෙනෙකුට කියා දිය නොහැකි, තමා විසින්ම කියවා තේරුම්ගත යුතු කතාවකි. උදාහරණ,
        a. සුනේත්‍රා රාජකරුණායකගේ පොදු පුරුෂයා නවකතාවේ, යථාර්ථවාදී නවකතාවේ තෝරාගන්නා එක් සිද්ධීයක අවසානයට වඩා සිද්ධි ගණනාවක අවසානයක් පෙන්නුම් කරයි.
        b. උම්බෙර්තෝ ඉකෝගේ - රෝස මලේ නම
        c. ඉතලෝ කැල්විනෝගේ - සිසිරයේ රැයක මගියෙකු

3. නවකතාවේ වචන මුද්‍රණය වී ඇති ආකාරය පවා යම් කුතුහලයක් ඇති කරවිය හැක. උදා,
        a. මායාවාස නවකතාවේ ‘බරබාස් අප වෙත අවේ මහමුහුදෙනි' ළදරු ක්ලේරා ඇගේ ලස්සන අත් අකුරෙන් ලියා තිබුණි. බරබාස් යනු බල්ලෙකි. එම වගන්තිය තද කළු පැහැති, ඉරි ඇඳි, ඇල අකුරෙන් ලියා තීබීම. මේ තුළින් ලොකු පණිවිඩයක් පාඨකයාට ලබාදෙනවා. එනම් කතාව කියවාගෙන යද්දී අරුම පුදුම බොහෝ දේ සිදුවිය හැකි බවත් පාඨකයා විසින් එවා බාරගැනීමට සූදානමින් සිටිය යුතුබවත් ය.

4. යථාර්ථවාදී නවකතා වින්‍යාසය මුල සිටම හේතු යුක්තීන් සහිතව විකාශනය වෙමින් ඇදහිය හැක යන සීමාවේදී කතාව මෙන්ම කතා වින්යාාසයද නතර වෙයි. එහෙත් පශ්චාත් යථාරථවාදය තුළ එවැනි සිමා නැත. එය යථාර්ථයේ සිට අද්භූතයට ගොස් නැවත යථාර්ථයට පැමිණෙනුයේ කිසිදු බාධාවකින් තොරවය. එසේම විශ්වීය නීති රීතිවලට පටහැනිව නවකතාවේ ආකෘතිය සූදානම්ව තිබේ. එහි කුරුල්ලෝ පීනති, මාළුවෝ ඉගිලෙති, මාළු වැසි වසිති. මියගිය අය ජීවත් කරවයි. ජීවත්වන්නෝ මියගියවුන් කරවයි. විය නොහැකි දේවල් සිදුවෙයි. උදා,
         a. මඩවලගේ - මාගම් සෝලියේ සේදරා සුළඟට ගසාගෙන යයි.
         b. හොසේ සරමාගෝ ගේ - අන්ධභාවය නවකතාවේ අන්ධභාවය බෝවෙයි.
         c. සියවසක හුදකලාවේ - අමතකවීම හා අනිද්‍රාව වසංගතය බෝවෙයි. 

       එසේම පශ්චාත් නවකතාවේ ආකෘතිය තවත් අවස්ථාවක විශේෂත්වයක් පෙන්වයි. එනම්, අප කියවමින් සිටින නවකතාව අපගේ සාමාන්‍ය ලෝකයම මිස අනෙකක් නොවන බව ප්‍රකට කිරීම තුළිනි. ඒ යථාර්ථවාදී ලෝකේ සිදුවීමකින් කතාව ඇරඹීමෙන්ය. එවිට පශ්චාත් නූතන නවකතාව සහ සැබෑ ලෝකය අතර වෙනසක් නොවී, දෙකම එකම අවකාශ භාවිතයන් බව අපට තහවුරු කරයි.

තුන් වැන්නා

ටාං... ටාං... ටාං... ටාං... ටාං... ටාං... ටාං... ටාං... ටාං... ටාං... ටාං... ටාං...

“ඔරලෝසුව මරහඬ තලයි. ඒ පැත්තට මේ පැත්තට හැරි හැරී නිදාගන්න හැදුවත්, නින්ද අහලකටවත් ආවේ නැහැ.  ඒ නිසා මං ඇඳෙන් නැගිට්ටා. විදුලි පහන දල්වා කණ්ණාඩිය ඉදිරියේ හිට ගත්තා. දුහුල් නයිටිය අස්සෙන් මට මගේ සිරුර පෙනෙයි. මං ඒ සිරුර දෙස කෙලින් බැලුවා. ඒ මම ලෙසින්. ඊළඟ මොහොතේ හොරෙන් බැලුවා. ඒ පිරිමියෙක් බලන විදිහට. කොයි ආකාරයකට බැලුවත් අඩුවක් පාඩුවක් ඇදක් කුදක් පේන්න නැහැ. ඒත් මං තවම තනිකඩයි. අවුරුදු තිහක් ගතවෙලත් මට මිනිහෙක් හොයාගන්න බැරි උනා. නාඹර කෙල්ලෝ කොල්ලන්ගේ අත්වල එල්ලිලා වැව රවුමේ යන හැටි, හැමදාම හවසට මේ ජනෙල් කවුළුවෙන් බලාගෙන ඉන්නවා. ඒ වෙලාවට, මගේ හිතට දුකක් වගේම ඉරිසියාවක් ද ඇති වෙනවා.“ 

“තමුන්ගෙ නොහැකියාවට අනුන්ට ඉරිසියා කරන්න එපා කාමිනී...“

“නැහැ, ඒක වැරදියි චින්තෝ...ඒක මගේ නොලැබීම නැතිනම්....“

“ නැතිනම් කරුමෙ. තමන්ට යමක් නොලැබුණහම හැම ගෑණියෙක්ම කියන්න දන්නෙ ඔය වචනෙ විතරයි.“

“ඒක තමයි යථාර්ථය“

“කෙහෙල් මල. දැන් බලපං උඹ දිහා. උඹේ අඟපසඟවල අඩුවක්ද, රස්සාවේ අඩුවක්ද, දේපලවල අඩුවක්ද. එහෙම වෙලත් උඹට තවම මිනිහෙක් හොයාගන්න බැරි උනා.“

“ඒක නෙ චින්තෝ මං කිව්වෙ. ඉතිං මං මොනව කරන්න ද?“

“මෝඩි, ගෑනියෙකුට පුළුවන් වෙන්නඕන පිරිමියෙක්ව දැපනෙ දාගන්න. ඒකට තමයි හැට හතරක් දීලා තියෙන්නේ අවශ්‍ය වෙලාවට පාවිච්චි කරන්න“

“මට එකක්වත් පාවිච්චි කරන්න දන්නෙ නැති කොට,  ඔයා හැට හතරක් ගැන කියෝනවා..“

“හරි, දැන්වත් මං කියන දේ හොඳට අහගනින්. ඊට පස්සෙ ක්‍රියාත්මක වෙයන්.“

“මං දන්නවා චින්තෝ.... ඔයා හැමදාමත් මට ලෙන්ගතු එකී බව“

“උඔට දැන් හරි ඒක තේරිච්ච එක හොඳයි. උඹ මීට කලින් මට කතා කළානම් උඹට තුන් වැන්නෙක්ව බලා ඉන්ට අවශ්‍යවෙන්නෙ නැහැ.“

“හ්ම්......“

“හූල්ලලා හරි යන්නෙ නැහැ. උඹ වගීෂට ආදරය කරනවා නේද?“

“මං දන්නෙ නෑ“

“උඹ වගීෂ ඉදිරියේ ගොඩදාපු මාළුවෙක් වගේ ගැහෙනවා මං බලාගෙන. මම හරි නේද?“

.......................

“මොකද ගොළු වෙලා? ඔව් ද නැද්ද?“

“ඔ-ඔව්“

“වගීෂ ඉදිරියේ උඹේ දිව පැටලෙනව නේද?“

“එහෙම වෙන්නැති“

“උගුරට හොරා බේත් බොන්න බෑ කාමිනී. අවුරුදු තිහක් ජීවත් වෙලත් උඹ තවම ළාමකයි. ඉස්සෙල්ලා උඹේ හිත දැඩි කර ගනිං. මොන බාධක ආවත් උඹේ ඉලක්කයට යන බවට, උඹටම සපත කරගනිං. මේ මොහොතේ ඉඳන් වගීෂව ලබාගැනීමේ හීනය ලුහුබැඳපන්. ඒ වෙනුවෙන් වැඩ කරපං. උඹට උදව්වක් ඕන වෙලාවක මට තට්ටු කරපං“

“චින්තා පිටවෙලා ගියා. මං ආයෙමත් ඇස් පියාගත්තා. මං වගීෂ සොයාගෙන ගියා. ඇත්තටම ඒ රුව මොන තරම් කඩවසම් ද? දෙකන් තෙක් යාන්තමට වැවී ඇති දඟකාර රැවුල, ගැහැණියකගේ දොතොලට උපමා කරන නා දළුවන් අහිංසක තොල් සඟල, රාගය තැවරුණ අඩවන් දෙනුවන්, සිහින් හුරතල් නැහැය මේ හැම ඉන්ද්‍රියක්ම වගීෂගේ සිහින් දිගටි මුහුණට අපූරුවට පෑහුණා. අහ්, හදිසියේම දැනුන අමුතුම ස්පර්ශයකින් මම ඇස් ඇරියා. වගීෂ මගේ පිටුපසින් සිට මගේ දෙවුර සෙමෙන් පිරිමදිනවා. නහයෙන් පිටවෙන උණුසුම් ප්‍රාශ්වාසය මගේ දකුණු කන කිතිකවන්නට උනා. මෙය හීනයක් ද? සැබෑවක් ද? එය මායාවක්ම විය. මගේ හෘද ස්පන්දනය වේගවත් වෙමින් එයි. මං උමතුවෙන් මෙන් හිනා උනා. ගොදුරකට පනින්න කුරුමානම් අල්ලන කොටි දෙනකගේ දෑස් වගේ මගේ දැස් තියුණු වෙලා. මගේ බැල්ම නපුරු වෙලා. “ඔව් වගීෂ..., ඔයා මගේ. මේ සැරේ මං පරාද වෙන්නේ නැහැ. කිසිකෙනෙකුට මාව පරාද කරන්නත් බැහැ. මං කෙහොම හරි දිනනවා... මං කොහොම හරි දිනනවා..!“

“මේ රාත්‍රිය හරි අපූරු රාත්‍රියක්. හිතට පණ දුන් රාත්‍රියක්. සුභ රාත්‍රියක්!“

**        **        **        **

“සාරියට උඹ හරි හැඩයි. ඔය පෙන්ඩන්ට් එක පෙන්න තියපං අස්සෙ දාගන්නෙ නැතුව. හා හා කොණ්ඩෙ ලූස් එකට හරි නැහැ. අර ඇවිදිනකොට දෙපැත්තට උජාරුවෙන් වගේ පැද්දෙන අස්සවලිගෙ වගෙ වෙන්න කොණ්ඩෙ දාගනිං.“

“දැන් හරි ද චින්තෝ....“

“හරිම අපූරුයි.“

“මම එහෙනම් වගීෂව බලන්න යනවා.“

“හරි. ඒත් හිස් අතින් යන්න එපා. ඊයෙ බෝඩිමේ අක්ක හදල දුන්න වැලිතලප වලින් කීපයක් ගෙනියපං“

“චින්තගේ කීම අහලා මං වැලිතලප කීපයකුත් පාර්සල් කරගෙනම කාර් එකට ගොඩ උනා.“

“මොකද ඔච්චර හදිස්සි. ටිකක් හෙමින් එළවපං. කොහේ හරි හැප්පුනොත් ඔක්කොම හීන වතුරෙණේ. මට නම් හිතෙන්නේ අද කලින් වැඩියි කියලා. වගීෂ ඇවිල්ලා නොහිටියෝත් උඹ මොකද කරන්නෙ..?“

“මේ චින්තෝ, ටිකක් කට වහගෙන යනවද? වෙලාවකට ඔයා හරිම කරච්චලයක්නේ. හිතනවා කියලා ඔහොමත් හිතන්න පුළුවන්ද?“

“මං නැත්නම් මෙච්චර හරියක් කොරගනියි. හා හා ඕන් මං ගියා.“

“ශාස්ත්‍ර පීඨයේ මගේ සුපුරුදු ස්ථානයේ රථය නතර කළා. අද ටිකක් වේලාසනින් වගේ. කෙලින්ම ඔෆිස් එකට යනවද... නැති නම් වගීෂ ඇවිත්ද කියලා බලාගෙනම යනවද? කළ යුත්තේ කුමක්ද කියලා හිතට එන්නේ නෑ.“

“චින්තො, ඇවිත් උදව් කරන්නකෝ. ඔයා තරහද? මං දන්නවා ඔයාට බැහැ මාත් එක්ක තරහා වෙන්න. කියන්න මං දැන් මොකද කරන්න ඕන කියලා..?“

“අනේ චින්තෝ... ඔච්චර ගනන් උස්සන්න එපා. ඔයා මෙච්චර දුරක් මාත් එක්ක ඇවිත්, මාව අතර මං කරලා යන්නද හදන්නෙ. මාව අසරණ කරන්න එපා. ප්ලී...ස්.“

“ඉබ්බි මං කියන විදිහට වැඩ කරනවා.“

“එසේය දේවිය. මේ ගැත්තීට අනුකම්පා කර උදව් කර මැනවි.!“

“තව පුයර ටිකක් එහෙම දාගෙන කෙලින්ම වගීෂ හම්බවෙන්න ගියොත් හොඳා.“

“චින්තාගේ අණ පරිදි, වැලිතලප පෙට්ටියද අතට ගනිමින් මම වාහනෙන් බිමට බැස්සා. කොරිඩෝව දිගේ ඇවිද යද්දී වගීෂගේ ඔෆිස් කාමරේට යන්න පුළුවන් කෙටි මගක් තියෙන බව මතක් උනා. එය කොරිඩෝව සම්බන්ධවෙන ගොඩනැගිලි දෙකක් මැද්දෙන් වැටී ඇති අඩි පාරක්. ඉන් යා හැක්කේ වගීෂලගෙ ඔෆිස් කාමරයට විතරයි. මම අඩි පාරට පිවිසියා. එතෙක් නොඉවසිලිවන්තව තිබූ හිතට බියක් දැනෙන්ට උනා.

“මොකද බය වෙලා. වගීෂ යකෙක් නෙමෙයි. ආපු ගැම්මටම ඔෆිස් එකට පලයන්.“

“අනේ මං දන්නෙ නෑ චින්තෝ, මං මේ කරන වැඩේ හරිද මන්දා...“

“මෙච්චර දුරක් ඇවිත් හැරිල යන්නද හදන්නෙ? තව අඩි කීයද තියෙන්නේ. වගීෂ ඇවිත් නැති නම්, එයාගේ මේසෙ ඉස්සරහින් වාඩි වෙලා ඉන්න එකයි තියෙන්නේ. අද දෙකෙන් එකක් බේරගෙන එනව හොඳයි. අහ්, ඔය ඇවිල්ල ඉන්නෙ. මිනිහ ලොකු කතාවක වගේ. බාධා නොකර අපි මෙහෙන් නවතිමු.“

“වගීෂගේ ඔෆිස් කාමරේට හැරෙන තැන ඇති අරලිය ගහට හේත්තු වී දුරකථනෙන් බර කතාවක්.“

“අම්ම කෑවද?“

“බෙහෙත් ටික වෙලාවට ගන්න කියන්න. අම්මට වැඩිය මහන්සිවෙන්න දෙන්න එපා“

“අප්පච්චිට දැන්මම එන්න විදිහක් නෑ පැටියෝ.... මයෙ දූ මල්ලිවයි අම්මවයි බලාගෙන දඟනොකර ඉන්න ඕන. අප්පච්චිට නිවාඩු ලැබුණ ගමන් එනවා.“

“මගේ අතේ වූ පාර්සලය බිම වැටුණා.“

“මොකද එකපාරටම ගැස්සුණේ? ඒ පාර හිනාවෙනවා. උඹට පිස්සු හැදීගෙන එනවද?“

“නෑ චින්තෝ මං හීනයක් දැක්කා.“

“මං දන්නෙ නෑනේ.“

“ඔයා කොහේ දැන ගන්නද ඔයත් මාත් එක්ක නිදිනෙ.“

“හා හා ඔය කතාවලින් කාරිනෑ. මේ කට්ටියට කියන්නෙ නැද්ද උඹත් දැන් මහ ලොකු පෙම්වතියක් කියලා. එයාලත් දැනගන්න ආස ඇති ඒ කතාව.“

“ඔව් චින්තෝ... ඔයා නැති නම් මට වගීෂවත් මග ඇරෙනවා. ඔන්න එදා මං වැලිතලපත් අරගෙන වගීෂගේ ඔෆිස් කාමරේට යනකොට එයා මොනවදෝ ලියමිනුයි උන්නේ. එයා හිනාවෙලා මාව සතුටින් පිළිගත්තා.“

“මං අපේ මාසික සඟරාවට සාහිත්‍ය ලිපියක් ලියනවා. ඒකෙ මාතෘකාව තමයි.... මචං න්‍යායට සාහිත්‍ය සම්මාන පිදීම“

“ඒ කිව්වෙ?“

“අපේ රටේ සාහිත්‍ය සම්මාන දිහා බලපුවහම මට පෙනුන දෙයක් තමයි, එකම කණ්ඩායමකට විතරක් සම්මාන ලැබෙන බව.“

“ඇයි මේ රටේ අලුත් නිර්මාණශීලී කතාකරුවන් නැතිද?“

“ඉන්නවා. ඒත් අර කට්ටිය නමකුත් හදාගෙන, ඇඳුරුම්කමුත් හදාගෙනනෙ තියෙන්නේ“

 “මං ආපු එකෙන් වගීෂගේ ලිවීමට බාධා උනානේද?“

“මොන බාධාවක්ද. උදේ පාන්දර මේවගේ සුන්දර රූපයක් දැක්කහම සාහිත්‍ය සිතුවිලි වැඩි වැඩියෙන් ගලාගෙන එනවා.ඒක නෙවෙයි මොනවද ඔය අතේ?“

“වැලිතලප වගයක්“

“කාටද?“

“ඔයාට දෙන්න“

“පොඩි ලැජ්ජාවකුත් මගේ හිතට ඇතුල් උනා. මං වැලිතලප පාර්සලේ වගීෂගේ මේසෙ උඩින් තියලා එන්න හැරුණා.“

“කොහෙද හදිස්සියෙ දුවන්නෙ. ඔෆිස් පටන්ගන්න තව වෙලා තියෙනවනෙ. එන්න, අපි ටිකක් කතා කරමු.“

“කිසිම මොහොතක එවන් ආරාධනාවක් වගීෂගෙන් ලැබෙයි කියලා හිතුවෙ නැහැ. හිතේ සැඟවුණ ආසාවත් මොකද්දෝ බියකුත් එක්ක මං ආයෙත් එයා ඉදිරියේ ඉඳගත්තා“

 “මාත් දවස් කීපයක ඉඳන් බලා හිටියා ඔයත් එක්ක කතා කරන්න.“

“වගීෂ ඒක කිව්වේ හොරගල් අහුලනවා වගේ. “මොකක් ගැනද?“ කියලා මං ඇහැව්වා. මගේ හිතෙත් මොකද්දෝ නොඉවසිල්ලක් තිබුණා. එකපාරට කියන්නේ නැති බරපතල දෙයක් කියන්න හදන බව දැනුනා. ඒ මගේ හිතත් ඉල්ලන දේ තමයි කියලා මට ඉවෙන් මෙන් දැනෙන්ට උනා.“

“ම්...මේ... මං මේ කියන්න හැදුවේ... මං ඔයා ගැන ඔක්කොම හොයාගත්තා. විශේෂයෙන්ම ඔයා මැරි කරලා නැති එකයි ඔයාට බෝයි ෆ්‍රෙන්ඩ් කෙනෙක් නැ කියලයි.“

“මං කිසිම දෙයක් නොකියා වගීෂ දිහා බලාගෙනම හිටියා. වගීෂ කියන්න හදන දේ තතනද්දී කාලය යන බවනම් මට තේරුණා. වගීෂ, තව ටිකකින් කට්ටිය එන්න පටන් ගනීවි. මාත් සීට් එකට යන්න ඕන. ඊට කලින් ඔයා කියන්න හදන දේ කියන්න.“

“එහෙනම් මං කෙලින්ම කියන්නම් කො. ඔයා කැමතිද මාව මැරි කරන්න.?“

“හැම දෙයක්ම එකපාරට කැරකිලා නැවතුනා වගේ දැනුනා. මං කසාය බීපු ගොළුවෙක් වගේ එයා දිහා බලාගෙන හිටියා. වගීෂගේ සුරත හෙමින් ඇවිත් මගේ සුරතින් අල්ලාගත්තා.“

 “කැමතිද?“

“මම හිනාවෙලා ඔළුව වැනුවා“

“හුරේ.... අපේ කාමිනිත් දැන් පෙම්වතියක්. හුරේ....!!!“

නිමි

බුදුරජාණන්වහන්සේ අංගවිකල කළ දෙතිස් මහා පුරුෂ ලක්ෂණ හා බෞද්ධ සංස්කෘතිය

කාලයක් පුරා මගේ හිතේ කැකෑරෙමින් තිබූ පැනයකි බුදුරජාණන් වහන්සේ ගේ දෙතිස් මහා පුරුෂ ලක්ෂණ සහ බෞද්ධ ඉතිහාසය ලියා තිබෙන ආකාරය ගැන. මේ ගැන මට හිතෙන දේ ලියන්න බොහෝ වාර ගණනක් හිතුවද, ඒ අදහස දිනෙන් දින පස්සට ගියේ මෙය තරමක් සංවේදී මාතෘකාවක් වන නිසායි. ඒත් තවදුරටත් මේ ගැටළුව හිතේ තියා ගෙන සිටිය නොහැකිය. මා එය මෙසේ  ඔබට ඉදිරිපත් කරන්නම්,

අපි පාසැල් යනකාලේ ඉගෙන ගන්නවා බුදුහාමුදුරුවෝ, රාහුල කුමරු පැවිදි කරවපු බව, නන්ද කුමරු පැවදි කරවපු බව, සේම වෙස්සන්තර රජුව සිට තම දරුවන් දන් දීම යනාදී කරුණු. මා හිතන විදිහට නම් අප බෞද්ධ සංස්කෘතියට මේ එකතු වී තිබෙන කරුණු ගැන සලකා බලන කළ, බුදුන් වහන්සේ කටයුතු කර තිබෙන්නේ ආත්මාරථකාමී ඒකාධිපතියකු ලෙසයි.  මහා කාරුණිකයාණෝ කියන විරුදාවලිය ලත් උන්වහන්සේ එවැනි ක්‍රියාවක් කරයිද? එසේම බුදුන් වහන්සේ අසම සම වූ සේක. සියල්ල දත් සේක නම්, රාහුල කුමරු සහ නන්ද කුමරු ඔවුන්ගේ මව්වරුන්ගේ අවසරයකින් තොරව හිතුමතේට මහණ කරාවිද? සියල්ල දත් සේක නම් උන්වහන්සේට එම අවස්ථාවේදී තමන් වහන්සේ මේ කරන්නේ වැරදි ක්‍රියාවක් බව නොවැටහුණේද? පසුව දෙමව්පිය අවසරයකින් තොරව දරුවන් මහණ කිරීමට තහංචියක් දමන්නට තරම්. ජාලිය සහ ක්‍රිෂණජිනා දරු දෙදෙනා මෙහෙකාරකමට දන්දෙන්න පියෙකුට හැකිද?  සාමාන්‍ය සමාජය තුළ මෙවැන්නක් වුවහොත් කාගෙ කාගෙත් මුවගට නැගෙන පැනයයි ඒ. මේ තත්ත්වය වඩාත් බැරෑරුම් වෙන්නෙ බුද්ධත්වය පතන්නෙකු අතින් එවැන්ක් සිදුවීමය.

අප බුදු රජාණන් වහන්සේට සාමාන්‍ය පෘතග්ජන මිනිසෙකුගේ ශරීරයේ නොපිහිටන්නා වූ අංග ලක්ෂණ 32  ක් තිබූ බවට  දීඝ නිකායේ ලක්ඛණ සූත්‍රය,  දිඝ නිකායේ මහාපදාන සූත්‍රය,  සද්ධර්ම පුණ්ඩරීක සූත‍්‍රය, අංගුත්තර නිකායේ චතුක්‌ක නිපාතයේ ද්‍රෝණ සූත්‍රය, සේල සූත්‍රය, බ්‍රහ්මායු සූත්‍රය පමණක් නොව පාලි ත්‍රිපිටකයේද සඳහන් කර ඇත. 

වෑත්තෑවේ හිමියන් ගුත්තිල කාව්‍යය ආරම්භයේ දී බුදුගුණ වැනුමේදී උන්වහන්සේගේ ශ්‍රී ශරීරය ගැන මෙසේ සඳහන් කර තිබේ.

සියපින් සිරින්                    සරු
දෙතිස් ලකුණින් විසි          තුරු
කෙලෙසුන් කෙරෙන්         දුරු
වඳිම් මුනි උතුමන් තිලෝ   ගුරු

         මෙම තෙදිස් ලක්ෂණ ගැන කියවාගෙන යද්දී මට හැඟුන දෙයක් තමයි, අපි මහා ඉහළින් වර්ණනා කළාට මෙහි තිබෙන සියල්ලම නොව සමහර ලක්ෂණ ගත් කළ බුදු හාමුදුරුවෝ අංගවිකල තත්ත්වයට පත් කරලා නේද කියා. 

ජාලහත්ථපාද

දැල් කවුළුවකට බඳු අත් පාද ඇති බව මේ ලක්‍ෂණයෙන් කියවිණි. ‘ජාල’ යනු දැල යන අර්ථයයි. බුදුන්වහන්සේගේ අත්පාදවල පිහිටි ජාලයක් බඳු වූ ලක්‍ෂණ උන්වහන්සේගේ හස්තයේ මාපටඟිල්ල හැර, අනෙක් ඇඟිලි හතරත් පයේ ඇඟිලි පහත් යන මේවා එක සමාන උසින් පිහිටා තිබීමත් සමව පුරුක් පිහිටා තිබීමත් යන ලක්‍ෂණ මෙයින් කිය වේ. දෙතිස් මහා පුරුෂ ලක්‍ෂණවලින් එකක් වන මෙය දැල්කවුළුවක් මෙන් ඇඟිලි සමප‍්‍රමාණව අත්පාවලින් යුතු බව කිය වේ.

ඨිතකෝව අනෝමමන්තෝ උභෝහි අත්තේභි ජන්නුකාමි පරිවසති

නොනැමී දෙඅතින් දෙදණ පිරිමැදිය හැකි ය, යන මහාපුරුෂ ලක්‍ෂණය මෙයින් කිය වේ. මෙය මහා පුරුෂයාට දීර්ඝ අත් ඇති බවද කියන අතරම උන්වහන්සේ සෘජුව සිටගත් විට දෙඅත් දණ හිස් දක්වා එල්බ සිටිතැයි ලලිත විස්තරය කියයි. මහා පුරුෂයාගේ මුළු සිරුරම පරිපූර්ණය. උන්වහන්සේට සෘජුව සිට නොනැමී දෙඅතින් දෙදණ පිරිමැදිය හැකි ය.

චත්තාලීස දන්ත
මහා පුරුෂයාට සමසතළිස් එනම් දත් 40ක්  පිහිටීමේ ලක්‍ෂණය මෙයින් විවරණය කරයි .

සමදන්ත
මහාපුරුෂයාට ඒකාකාර දන්ත පිහිටීමේ ලක්‍ෂණය මෙයින් විවරිතය. මහාපදානයට අනුව සමවූ දත් පිහිටීම මහාපුරුෂයාගේ ළදරුකළ පටන්ම පැවැත එන ලක්‍ෂණයෙකි. මෙම සම දත් ඇති ලක්‍ෂණය ලක්ඛණ සූත‍්‍රයේද තවත් එක් පුරුෂ ලක්‍ෂණයක් වශයෙන් දක්වයි 

 .

පහූත ජිව්හො

මහාපුරුෂයාගේ දිව හා සම්බන්ධ ලක්‍ෂණය මෙනමින් හැඳින්වේ. දික් පුළුල් දිවකින් යුක්ත බව මේ ලක්‍ෂණය පිළිබඳ ලක්ඛණ සූත‍්‍රයේ විග‍්‍රහයයි. මහා පුරුෂයාගේ දිව මෘදුය, දිගය, පුළුල් ය. වර්ණයෙන් පි‍්‍රයංකර දිව දිගු කර කනෙහි අග‍්‍ර ස්පර්ශ කළ හැකි ය. නාසිකාශ‍්‍රය ස්පර්ශ කළ හැකි ය. එහි පෘථුල බව නිසා නළල් තලය ද දිවෙන් වැසිය හැකි බව බුදුරදුන් තම දිවෙහි ස්වභාවය පෙන්නුම් කරන අවස්ථාවන්හි සනාථ කර ඇත.

අභිනීලනෙත්ත
මහාපුරුෂයාගේ අතිප‍්‍රබල වර්ණයෙන් යුක්ත නේත‍්‍රයුග්මය මෙම ලක්‍ෂණයෙන් ප‍්‍රකාශිතය. බුදුන්වහන්සේගේ නේත‍්‍ර යුග්මය සිත්කළු වන බව මේ ලක්‍ෂණය පිළිබඳ පැහැදිලි කරන පජ්ජමධුව කියයි. බුදුරදුන්ගේ නෙත් නීලවර්ණ වුවමනා විට දිය බෙරලිය මල් වැනි ඉතා පිරිසුදු නිල් පැහැයෙන් ද, රන්වන් වුවමනා විට කිණිහිරිය මල් වැනි රන් පැහැයෙන්ද, රතුපාට වුවමනා තැන බඳුවද මල් වැනි රන්පැහැයෙන්ද, සුදු වුවමනා තැන තාරකාමෙන් සුදු පැහැයෙන් ද, කළු වුවමනා තැන රුක්පෙණෙළ ඇට වැනි ඉතාපිරිසුදු කළු පැහැයෙන් ද බබළයි  .

උණ්ණා (ඌර්ණ රෝමය)
දෙබැම අතර රජත හිම කැටයක් මෙන් දීප්තිමත් ව බබළන සුදු කෙස් ගස ඌර්ණ රෝම ලක්‍ෂණය ලෙස ලලිත විස්තරය විග‍්‍රහ කරයි. බුදුරදුන්ගේ නාසිකාවට ඉහළින් නළල මැද පිහිටා ඇති ඌර්ණ රෝමය පිළිබඳ විස්තර කරන අටුවාව, ඌර්ණ රෝමය අගින් අල්වා ඇද්ද විට අර්ධ බාහුවක් පමණ වන බවත්, අත්හළ විට දකුණට කරකැවී උඩු අක්ව පවතින බවත්ය.

මෙවන් පුරුෂ ලක්ෂණ පිහිටන්නේ සක්විති රජකමට පත්වෙන අයෙකුට හෝ බුද්ධත්වයට පත්වන්නෙකුට පමණක්ම වන බැව් කියැවේ. එසේම මෙවන් ලක්ෂණ පිහිටන්නේ පෙර ආත්මභවවල සිදුකර ඇති පින්මහිමෙන් බව ද කියැවේ.

එහෙත් බුදුරදුන්ගේ මහා පුරුෂ ලක්ෂණ අතරින් ඉහත දක්වා ඇති මා විසින් තොරාගත් ලක්ෂණ කිහිපය බුදුරදුන්ට සිතෙන් ආදේශ කර බලන්නෙකුට මැවෙන්නේ අංග විකල මිනිස් රුවකි.

බුදුරදුන් සාමාන්‍ය මිනිසෙකුට වඩා වෙනස් වූවා විය හැක. එකල ලිවීමේ ක්‍රම වේදයක් නොමැති වූ නිසා සියල්ල මුඛ පරම්පරාවෙන් ආවා වෙයි. එසේ පැමිණෙද්දී උන්වහන්සේ ගැන අතිශයෝක්තියෙන් වර්ණනා කිරීමට මෙවන් ලක්ෂන එක් කළා විය හැක. එහෙත් ඒ තුළින් උන්වහන්සේගේ සැබෑ රූපයට සිදුව ඇති අවමානය ගැන කිසිවෙකුටත් සිතී නොමැති බවකි, ඒ සම්බන්ධව ලියැවී ඇති සෑම සූත්‍රයකින්ම කියැවෙන්නේ.  මේ වූ කලී බුද්ධ චරිතයට නිගා දෙන මෙවන් අවස්ථා දැන්වත් නිවැරදි විය යුතුයයි මගේ හැඟීම.

(නිවැරදි කිරීමක්- වෙස්සන්තර රජුගේ දරු දෙදෙනා ජීවහත්ත සහ දිසාලා ලෙසින් වැරදීමකින් සඳහන් කරතිබීම ජාලිය සහ ක්‍රිෂ්ණජිනා ලෙස නිවැරදි කර ඇත. එම වරද පෙන්නා දුන් අමුතු සිතුවිලිවලට ස්තූතියි!)